Архiепiскап Арцемiй. Слова ў Нядзелю 6-ю пасля Пасхі, пра сляпога

Мы чулі сёння аповед пра слепанароджанага. Мы не ведаем праз досвед, што такое цялесная слепата, але мы можам уявіць, наколькі гэты чалавек быў замураваны ў самім сабе.

Мы не сляпыя фізічна; але наколькі многія з нас замкнёныя ў сабе.

Калі мы паглядзім на сваё жыццё, то прыйдзем да сумных высноў: мы ўбачым, што ў адносінах маральных, духоўных, у тым, што мае дачыненне да спасціжэння ісціны, мы, па сутнасці, ёсць слепанароджанымі. Мы сляпыя, мы глухія, мы неадчувальныя да знешняга свету. Мы ўсе – пакаленне слепанароджаных. Мы былі народжаныя па большай частцы сваёй па-за верай у Госпада. Духоўныя вочы нашы паводле плану, вынашанага яшчэ з далёкіх часоў, павінны былі заставацца закрытымі да самай нашай смерці. І мільёны, мільёны людзей павінны былі адысці ў вечнасць, не спазнаўшы ні Бога, ні сваёй душы, ні самога духоўнага свету. Было зроблена ўсё, каб мы, народжаныя слепанароджанымі ад слепанароджаных часцяком бацькоў, засталіся б такімі назаўсёды.

На досвітку мінулага стагоддзя святому праведнаму Іаану Кранштацкаму было паслана відзенне пра лёс нашага народа: “Вось я бачу масу людзей: яны ідуць, страшэнна спакутаваныя ад смагі, на лбе зоркі. Яны ўбачылі нас і гучна крычалі: “Святыя айцы, памаліцеся за нас. Вельмі цяжка нам, а мы самі не можам. Айцы і маці не вучылі нас закону Божаму. Нават імені Хрыстовага няма ў нас, мы не атрымалі міру, Духа Святога і выракліся крыжовага знамення!” І заплакалі”.

Але цуд Божы адбыўся над намі. Гасподзь, не пытаючыся, ці веруем мы, не катуючы нас з гэтай прычыны, а, наадварот, ведаючы, што гэтай веры ў нас няма, глеем і бедамі памазаў нас, як святым мірам, і мільёны, мільёны людзей у нашай краіне ацаліліся. Адкрыліся іх духоўныя вочы.

Нашы сучаснікі, ацалёныя сляпыя, як і гэты слепанароджаны, зазналі цяжкія выпрабаванні, допыты, здзекі ад фарысеяў гэтага веку, і многія з нас былі адлучаныя былі ад грамады сваіх сяброў, блізкіх і родных. Тое, што адбылося з евангельскім слепанароджаным, адбылося з многімі з нас.

Наша прасвятленне ў тым і заключаецца, што мы пачынаем бачыць сябе напоўненымі грахамі і здольнымі да любога зла і любой здрады. Наша прасвятленне – у тым, што мы пачынаем бачыць свет такім, якім ён ёсць – напоўненым зла. Наша прасвятленне – у тым, што мы пачынаем бачыць і цаніць у гэтым свеце больш за ўсё толькі вялікую міласэрнасць Божую да нас і да ўсяго сляпога чалавецтва.

Усё наша жыццё – суцэльная пакута! Кожны з нас пакутуе і вакол сябе бачыць адны пакуты. Іх намнога, намнога больш, чым радасцей і дабрабыту ў жыцці.

Канечне, пакута заўсёды ёсць наступствам граху, наступствам зла, але зусім не толькі “за штосьці” пасылаецца пакута чалавеку. Яна пасылаецца “для чагосьці”. Вось гэта пакута сляпога была паслана яму для таго, каб на ім явіліся справы Божыя. Гэта, канечне, не значыць, што чалавек аслеп для таго, каб на ім у будучыні стала бачнай моц Божая. Хрыстос хоча сказаць толькі, што наогул на сляпым быў паказаны клопат Божы пра людзей, які па большай частцы застаецца схаваным ад чалавечых вачэй. Ацаленне сляпога, якое намераны быў ажыццявіць Хрыстос, Ён і разглядаў як адно з выяўленняў Боскага прамыслення пра людзей. Гэта значыць, што пакута заўсёды мае нейкую мэту, для нечага пасылаецца. А раз яна мае мэту, то яна мае сэнс.

Сам вольна прымаючы пакуты, вольна аддаваў Сябе ім, Хрыстос, Сын Божы, ззянне і святло Бога на зямлі, увайшоў у нашы пакуты, прыняў іх да канца, зрабіў іх сваімі пакутамі ў звышчалавечай паўнаце. Такім чынам, адкрыўшы Сваімі пакутамі і для нас магчымасць нашы пакуты ператвараць у духоўны подзвіг, у духоўную барацьбу, у духоўную перамогу. Для нас, хрысціянаў, пакуты заўжды напоўненыя сэнсам. Мы ведаем, што да адкуплення, да адраджэння, да маральнага адраджэння, да пераадолення зла заўсёды вядзе цесны шлях, шлях Хрыстоў, шлях пакутаў – крыжовы шлях. Прыняцце пакутаў ёсць прыняццем крыжа.

“Беды – добры знак; паказваюць, што на цесным шляху стаім”, – кажа прапабодны Іосіф Опцінскі.

Свц. Феафан, Затворнік Вышанскі, павучае: “Імкніцеся трымаць у думцы, калі ахопліваюць беды, што гэта вам Гасподзь дарогу ў Царства Сваё пракладвае, ці нават большае – бярэ за руку і вядзе. Таму не ўпірайцеся нагамі і не крычыце, а лагодна і з удзячнасцю пераносьце беды”.

Часта мы бянтэжымся і кажам, што з намі не адбываецца ніякіх цудаў – душэўнага прасвятлення, душэўнага змянення. З намі доўга не адбываецца нічога з таго, пра што кажуць нашы духоўныя кіраўнікі, святыя айцы, апосталы і само Евангелле. Мы дзівімся: чаму? Па той простай прычыне, што мы не паводзім сябе так, як слепанароджаны, не праяўляем такой самай веры, такой самай паслухмянасці і такой самай цвёрдасці, як ён. Нам, можа быць, здаецца, што нельга параўноўваць нас і яго ва ўсіх адносінах, аднак у адносінах цвёрдасці, праяўленай ім пасля ацалення, дзякуючы якой ён прасвятліўся душэўна, усякі з нас павінен параўнаць сябе з ім.

Вось так і мы павінны. Каму Гасподзь яўляецца і адкрывае Сябе? Толькі тым, хто Яго смела вызнае. А што гэта азначае? Гэта пэўная жыццёвая пазіцыя. І гэта жыццёвая пазіцыя заключаецца ў тым, каб не быць, як усе.

“Слухай сябе”, – так кажа Бажэственны Закон, а закон гэтага свету кажа адваротнае: “Глядзі на знешняе, і тады жыццё тваё будзе добрым і цудоўным”. Свяціцель Ігнацій Бранчанінаў кажа: “Дзейнасць – неабходны шлях да пільнасці над сабой, гэты шлях святыя айцы прадпісваюць усім, хто хоча навучыцца слухаць сябе”.

Мы не знойдзем Хрыста ў сучасным свеце, калі не станем вернымі чадамі Святой Царквы.

Хрыстос ацаляе сляпога і кажа: “Я раблю справу Таго, Хто паслаў Мяне”. І мы з вамі пасланыя ў гэты свет, мы з вамі жывем у гэтым свеце як бы пасланцамі самога Хрыста, і таму мы з вамі павінны пераймаць Яго прыклад. І глядзіце, браты і сёстры, рабіце гэта, пакуль ёсць дзень, прыйдзе ноч – смерць, калі ўжо нельга будзе гэта рабіць. І пакуль ён ёсць – будзем гэта рабіць, бо гэта справа – Божая справа, – справа, якой мы і ратуемся ў вечнасці і ў гэтым жыцці. Амінь.