Архiепiскап Арцемiй. Аб ацаленнi хворай жанчыны

Ацаленне хворай жанчыны стала вельмі грозным напамінам для ўсіх будучых пакаленняў хрысціянаў аб тым, як лёгка ў рэлігійным жыцці страціць сапраўднае бачанне Бога, як лёгка падмяніць у сваім рэлігійным жыцці выкананне волі Божай знешнім выкананнем запаведзяў.

Хрыстос паводзіць Сябе як сапраўдны парушальнік спакою, як сапраўдны бунтар, які кідае выклік сталым, векавым уяўленням Свайго богаабранага народа.

Мы, уласна, не задумваемся ўсур’ёз пра тое, што азначаў не толькі ў жыцці іудзеяў, але і ў жыцці ўсяго чалавечага роду вось гэты старажытны звычай захоўваць суботні спакой. А паміж тым гэта было вельмі значнае ўстанаўленне. Многія народы пражывалі тысячагоддзямі сваю гісторыю, знаходзячыся ў працы, знаходзячыся ў бедах і нават не прызнаючыся сабе ў тым, што Бог чакае ад іх не толькі працы, не толькі змірэннага годнага перанясення сваіх бед, але і радасці зносінаў з Ім у спакоі, якім чалавек аддзяляе сябе ад жыццёвай працы. Сапраўды, ва ўсведамленні іудзеяў субота нагадвала пра дзень, калі Гасподзь, які стварыў свет, спачыў ад сваёй працы. І гэта азначала для ўсіх людзей неабходнасць прысвячаць адзін дзень тыдня выключна роздумам аб Богу. Гэта быў сапраўды дзень роздуму, дзень, у які чалавек павінен быў узняцца над самім сабой і звярнуцца да вечнасці. Паступова суботні дзень стаў набываць статус дня, калі якая-небудзь звыклая паўсядзённая справа стала ўспрымацца як грэх.

Здавалася б – як добра. Сапраўды людзі ўбачылі, што ў гэтым жыцці ёсць не толькі будні, але і святы. А святы павінны вырываць нас з паўсядзённасці, якая пастаянна суправаджае наша жыццё. Але, з іншага боку, свята можа павярнуцца сваім адваротным бокам – і стаць днём бяздзейнасці і гультаявання. І гэта стала звыклым, гэта стала свяшчэнным. Трэба прызнаць, што, на жаль, большасць людзей наогул не схільна ўсур’ёз разважаць пра Бога.

Мы не павінны здзіўляцца таму, што нярэдка ў рэлігійных традыцыях характар чагосьці богаўсталяванага і нават сакральнага набывае нейкае лжывае ўяўленне. Рэлігійнае жыццё напоўнена вось такога роду звычаямі, такога роду традыцыямі.

Калі ўжо васямнаццаць год гэта жанчына пакутавала – ну пакутавала б яшчэ дзень. І сапраўды: чакала васямнаццаць год – пачакае і яшчэ адны суткі. І вось у такой пастаноўцы пытання выявілася тое, што далей стагоддзямі будзе разбураць і спакушаць любое рэлігійнае жыццё – гэта паражальнае нячулае ханжаства. Нячулае да бед канкрэтнага чалавека, але вельмі чулае да ўсякага роду парушэння нейкіх знешніх формаў. І вось тут перад намі адкрываецца праблема, жаданне людзей у рэлігійным сваім жыцці стварыць такога роду светапогляд, які б адпавядаў не Боскаму адкрыццю, а натуральным чалавечым уяўленням пра камфорт і выгоду ў гэтым даволі недасканалым свеце.

І самае паражальнае заключаецца ў тым, што ў наш час мы нашмат больш падобныя аказваемся вось да тых самых старазапаветных іудзеяў, якіх так абураў Хрыстос, і абураў, разумеецца, свядома. Ён прыйшоў да народа, які ў сваім жаданні выканаць волю Божую на зямлі, паступова гэту волю ўжо перастаў адчуваць, перастаў адчуваць і запаведзь пра любоў да Бога і бліжняга. А канкрэтнае яго жыццё было абумоўлена ўсякага роду забаронамі, забаронамі, якія павінны былі стварыць у людзей ілюзію духоўнага жыцця.

Вось чаму зараз, калі ўжо амаль чвэрць стагоддзя ў нашай краіне адбываецца, як здаецца, зварот да Царквы многіх людзей, мы бачым, з якой радасцю яны гатовыя упрыгожваць сваё, па сутнасці ўсё тое ж бязбожнае жыццё рознымі праваслаўнымі народнымі звычаямі, традыцыямі, святамі, балазе, іх многа і яны адпавядаюць нашаму неўсвядомленаму жаданню набыць у рэлігійным жыцці перш за ўсё спакой і духоўнае самазадавальненне.

Гэта, вядома, мае канкрэтнае дачыненне да нас. Мы з вамі жывём у свеце, калі вакол нас нямала людзей у бедах, пачынаючы з хворых і заканчваючы тужлівымі з розных прычын. Ёсць яны і ў нашых сем’ях, ёсць яны і ў нашай абшчыне.

Мы не арыгінальныя ў дадзеным выпадку ў сваім жаданні знешнімі прадпісаннямі пазбавіць сябе ад пастаяннай працы любові і спачування. Ад працы адказнага індывідуальнага выбару таго, як правільна паступіць у той ці іншай складанай для нас сітуацыі. Нам хочацца ўніверсальных правілаў, якія дзейнічаюць па прынцыпе “рабі тое – атрымаеш гэта”, – і ў гэтым свеце, і ў жыцці будучым. А гэта няпраўда.

Сапраўдная бескарыслівасць Бога ў адносінах да свету заключалася менавіта ў тым, што, праліваючы на яго Сваё спачуванне і Сваю любоў, Бог не проста не чакаў узаемнасці, а чакаў для Сябе таго, што і адбылося – пакут і крыжовай смерці, але Ён працягваў спачуваць, працягваў любіць.

Сённяшні евангельскі аповед кажа нам пра здольнасці людзей суперажываць радасці іншага чалавека. І вось калі мы паглядзім на наша з вамі жыццё, на саміх сябе, то мы павінны будзем прызнаць, што суперажываць радасці мы ўмеем нашмат меней, чым спачуваць бядзе.

Але Хрыстос, Які так многа пакутаваў, уражвае перш за ўсё Сваёй здольнасцю радаваць людзей і радавацца людзям. Хаця, здавалася б, Ён, Які ведаў пра кожнага чалавека ўсё, як Ён мог яшчэ і радавацца?

І сённяшні, на першы погляд такі просты, евангелькі аповед, які завяршаецца ўпамінаннем таго, што людзі проста ўзрадаваліся здарэнню, нагадвае нам пра тое, чаго нам так часта не ставала і не стае і ў нашай гісторыі мінулай, і ў нашым жыцці цяперашнім. Ён нагадвае нам пра тое, што хрысціяне па тым павінны распазнаваць хрысціянаў, што яны не толькі здольныя любіць адзін аднаго, спачуваць бядзе адзін аднаго, але і здольныя суперажываць радасці адзін аднаго. Не весяліцца разам, гэта здольнасць гэтаксама, як і спачуванне, прысутнічае ў нас вельмі адчувальна. А вось менавіта суперажываць радасці – у чысціні сэрца і яснасці розуму. Няхай будзе гэта якасць у нашым жыцці праяўляцца часцей, і тады наша жыццё, безумоўна, стане нашмат больш па-хрысціянску прасветленым, чым яно было і застаецца па сёння.

Амінь.